رقیه شفیعی: کتابدار نهاد کتابخانههای عمومی کشور
ابتدا بر خود لازم میدانم از بذل توجه خوانندگان نسبت به شماره قبلی این سلسله نوشتهها تقدیر داشته باشم
و برای آن دسته از کسانی که خواهان دریافت کتب معرفی شده هستند، اعلام کنم که میتوانند از طریق آدرس ایمیل: «rshafieei214@gmail.com» با من در ارتباط باشند تا آنها را برای چگونگی دریافت کتب راهنمایی کنم.
در ادامه با شما خواهم بود با معرفی کتابهایی که به تازگی به آرشیو صوتی کتب افزوده شدهاند.
شمارهٔ دوم را با معرفی کتابی از یک شاعر و نویسندهٔ اهل قلم نابینا آغاز میکنیم:
*کتاب «خورشیدهای همیشه» اثر آیدا مجیدآبادی است که در آن پرونده پنج شاعر معاصر را مورد بررسی قرار میدهد. نویسنده در کتاب خود به جمعآوری یادداشتها و گفتوگوهایی راجع به احمد شاملو، فروغ فرخزاد، حسین منزوی، سیمین بهبهانی و عمران صلاحی میپردازد. این مطالب از سال 1394 تا 1396 در قالب ویژهنامهای برای شاعران مطرح معاصر در نشریهٔ الکترونیکی چوک منتشر میشدهاست و اکنون توسط نشر سیبسرخ در 329 صفحه در سال 1398 به چاپ رسیده است.
نویسنده راجع به اثر خود میگوید: این کتاب هم برای طرفداران عامه ادبیات مناسب است و هم علاقهمندان خاص آن؛ چراکه از طرفی به زبان ساده نوشته شده است و در نگارش مطالب به حاشیه نرفتهام، اطناب ندارد و مسائل تخصصی به صورت ساده بیان شده که برای همه قابل فهم است. از طرف دیگر اکثر کسانی که در این کتاب یادداشت نوشتهاند و گفتوگو کردهاند از بزرگان ادبیات هستند که میتواند برای خواص خواندنی و جالب باشد.
*علیمحمد ایزدی وزیر کشاورزی کابینه مهندس بازرگان، سرپرست دانشسرای کشاورزی شیراز و نماینده شیراز در کنگره جبهه ملی دوم بود. وی میگوید: «من خیلی علاقهمند بودم بفهمم چرا مردم ایران که آن همه طرفدار دکتر مصدق بودند، یک دفعه بعد از کودتای 28 مرداد 1332، خانهکوب شدند.» این کتاب به نوعی پاسخگوی چنین سؤالی است.
کتاب «چرا عقب ماندهایم؟» اثری بیانگر جامعهشناسی مردم ایران و علت سیر نزولی پیشرفت، از دیدگاه دکتر علیمحمد ایزدی است که توسط انتشارات علم سال 1382 در 351 صفحه روانه بازار شده است.
در کتاب مورد بحث نویسنده پنج مورد را به عنوان مقدمه اثبات نظریه خود طرح کرده و توضیح میدهد. سپس از زاویهٔ روانشناسی با نگاهی نو، خلقیات ما ایرانیان که در طول دوران تاریخی حاصل شده، به کمک نظریهای روانشناسی موسوم به رفتار متقابل منسوب به پروفسور اریک برن، به زبان ساده و با ذکر مثالهای بسیار فراوان بررسی میشود و علت اصلی عقبماندگی اجتماعی و فرهنگی ایران، دروغگویی و به تبع آن، نداشتن شخصیت بالغ سالم (از سه نوع شخصیت والد، بالغ و کودک در نظریهٔ روانشناسی اریک برن) در تقریباً همهٔ افراد جامعه ذکر میگردد.
*مطالعات جامعهشناسی و روانکاوی امروز تردیدی در این مطلب باقی نگذاشته است که مذهب به عنوان یک اصل پایدار در اعماق وجود انسان ریشه دارد و بینش مذهبی در مشرق زمین بسیار عمیقتر از غرب است. شاید به دلیل اینکه نخستین نشانههای تمدن در شرق ظاهر گشت و پیامبران نیز از شرق برخاستند.
کتاب «بابیگری و بهاییگری (مولود مدعیان دروغین نیابت خاص امام زمان (عج)) نوشتهٔ محمد محمدی اشتهاردی است که نشر ناصر سال 1385 در 207 صفحه به چاپ رسانده است.
این کتاب دربارهٔ امام زمان (عج) از این نظر که از آغاز غیبت آن حضرت تا کنون بطور مکرر افراد گمراهی ادعای دروغین مهدویت و بابیت (واسطه شدن بین مردم و امام عصر عج) کردهاند، و ملعبهٔ دست طاغوتها و استعمارگران شدهاند. تا از این راه در میان شیعیان تفرقه ایجاد کنند سخن میگوید. همچنین به افشاگری پرداخته تا موجب بیداری همهٔ قشرها بخصوص نسل نو گردد تا به حقیقت انتظار فرج عینیت بخشند.
*کتاب «به کجا میرویم» اثر آیزاک آسیموف در دو جلد که شامل هفده داستان با موضوعات گوناگون علمی تخیلی است. نویسنده بیش از سیصد اثر علمی تخیلی دارد و «نگاهی به تاریخ علم برای نوجوانان» (که به صورت صوتی هم موجود است) نیز از آثار اوست. وی قصد داشته با نوشتن این داستانها بهترین وسیلهٔ آموزش علمی را با استفاده از داستان علمی تخیلی فراهم سازد.
در کتاب ابتدا داستان ذکر میشود سپس مطلبی به نام دربارهٔ داستان با عنوان همان داستان میآورد و از نظر علمی مطلب را مورد بحث قرار میدهد. در انتها نیز پرسشهایی مطرح میکند تا تصورات و تفکرات خواننده را راجع به موضوع به چالش بکشد.
این کتاب دو جلدی توسط نشر پاسارگاد با ترجمهٔ هوشنگ قیاسینژاد سال 1390 مجموعاً در 610 صفحه تقدیم دوستداران کتابهای علمی تخیلی شده است.
*دربارهٔ تاریخ مناسبات ایران و روسیه نویسندهای روسی به نام: بهرامالدین صلاحالدینویچ منانف کتابی با عنوان «برگهایی از تاریخ مناسبات روسیه و ایران پایان سدهٔ نوزدهم و آغاز سدهٔ بیستم روایتی از تاریخنگاری شوروی)» را به رشتهٔ تحریر درآورده است. مترجمان این اثر که به مسائل تاریخی و مناسبات سیاسی، بازرگانی، اقتصادی و فرهنگیای پرداخته که پژوهشگران تابهحال آن را بررسی نکردهاند، تورج اتابکی، خلیل وداد و نجم کاویانی میباشند. نشر چشمه سال 1398 این کتاب را در 187 صفحه به چاپ رسانده است.
*اگر بپرسید چه باید کرد؟ و چاره چیست؟ بیتأمل عرض میکنم که باید ملت را تربیت کرد. سطری از نامهٔ ناتمام محمدعلی فروغی سالهای 1306 و 1307 در باب تربیت زیباشناختی ملت در سیاستگذاری فرهنگی دولت است که تشریح آن و مسائلی از این دست در کتاب «پرورش ذوق عامه در عصر پهلوی» نوشتهٔ علی قلیپور آمده است. کتاب به سیاست هنر در افکار و آرای کارگزاران فرهنگی، دولتمردان، مدیران، روشنفکران، هنرمندان و هنردوستان درون دولت در فاصلهٔ سالهای 1313 تا 1356 میپردازد. این کتاب را موسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نش نظر سال 1397 در 288 صفحه روانه بازار کرده است.
*دغدغهٔ محسن حسام مظاهری در کتاب «ساکن خیابان ایران» (مجموعه مقالاتی که ابتدا در سالهای گذشته در برخی نشریات یا در فضای مجازی منتشر کرده، و آنها را گرد آورده است.) به عنوان یک پژوهشگر مطالعات اجتماعی تشیع، که خود به جامعه مذهبی تعلق دارد؛ رصد، شناسایی، فهم و تحلیل تغییرات دینداری در ایران معاصر است و در کتاب حاضر کوشیدهاست مختصراً و با رویکرد انتقادی به برخی مسائل و چالشهایی که دینداری و تشیع ایرانی امروز و پس از گذشت چهار دهه از استقرار حکومت دینی با آنها مواجه است، بپردازد. مسائلی که مستقیماً با زندگی روزمرهٔ دینداران مرتبط است و سردرگمی در قبال آنها در سالهای اخیر مشکلاتی را بویژه برای نسلهای جوان مذهبی پدید آورده و هزینههای زیست دینی را بالا برده است. نشر آرما در سال 1398 این کتاب را در 141 صفحه تقدیم دوستداران مطالعات دینی کرده است.
*وقتی پای کتابهای آندره کامیلری در میان باشد، از دو حال خارج نیست؛ یا هنوز کتابهایش را نخواندهاید یا عاشقشان هستید. کتاب «مزرعهٔ کوزهگر» از آندره کامیلری با ترجمه: بنفشه شریفیخو از انتشارات قطره سال 1397 در 270 صفحه به چاپ رسیده است.
آندره کامیلری که از پرآوازهترین پلیسینویسهای ایتالیایی است از سال 1994 با انتشار کتاب شکل آب نگارش ماجراهای کمیسر مونتالبانو را آغاز کرد. «مزرعهٔ کوزهگر رمانی از همین مجموعه است که برندهٔ جایزهٔ دشنهٔ انجمن بینالمللی نویسندگان ادبیات جنایی در سال 2012 است.
در این جلد از ماجراهای کمیسر مونتالبانو در حالی که طوفان و باران شدید در ویگاتا (شهری خیالی در سیسیل) زمین و آسمان را به هم دوخته، کمیسر فرا خوانده میشود تا راز قتل جسد مثله شدهای را که در دشتی از گل رس دفن شده، کشف کند که گمان میرود توسط مافیای سیسیل اعدام شده باشد. اما مقتول کیست؟ و برای چه جسدش را دقیقاً به سی تکه تقسیم کردهاند؟ و چرا در دشت کوزهگر به خاکش سپردهاند؟
*از اواخر قرن نوزدهم ببعد که مسائل آسیای مرکزی بواسطهٔ اقدامات جدی عمال روسیهٔ تزاری مهم شد، دولت انگلیس از نزدیک شدن روسها به سرحدات هندوستان بیمناک گردید؛ و برای جلوگیری از فعالیتهای مأموران مسکو عدهای از صاحبمنصبهای نظامی خود را به نقاط مختلف این منطقه فرستاد تا در موقع مقتضی عملیات آنها را خنثی کنند. یکی از افسران نظامی که در سال 1893 به ایران مسافرت کرد، ژنرال سر پرسی مورتسول سایکس است. این مرد محقق بسیاری از نقاط ایران مخصوصاً نواحی شرقی و جنوب شرقی مملکت ما را بازدید کرده، با نظر ریزبین و تیزبین به تحقیقات تاریخی و جغرافیایی پرداخته؛ شرح مسافرت و حاصل مطالعات خود را در کتابی که ما آن را «سفرنامهٔ سر پرسی سایکس» نامیدهایم یا «ده هزار مایل در ایران» یا «هشت سال در کشور شاهنشاهی» در سال 1902 به رشتهٔ تحریر درآورده. ترجمهٔ این اثر ارزشمند را حسین سعادتنوری در سال 1336 توسط انتشارات ابنسینا تقدیم فارسیزبانان کرده است.
این سفرنامه از جهاتی قابل توجه است: نخست از آن رو که محقق مؤلف اوضاع تاریخی و جغرافیایی هر نقطه را در نهایت دقت مطالعه و ضبط نموده؛ و ضمن اظهار عقیده نسبت به اوضاع اجتماعی مثل سایر جهانگردان بیگانه گرد اغراض آلوده به سموم دشمنی و تهمت نگردیده. دوم چون زبان فارسی را خوب میدانسته شخصاً با مردم تماس گرفته و از روی کتب و تواریخ قدیم و سیاحتنامههای جهانگردان سابق اوضاع جغرافیایی و تاریخی هر نقطه را پژوهش و سفرنامه خود را تألیف نموده است.
*«غوغای ستارگان؛ خاطرات هنری مهندس همایون خرم» نام کتابی برای علاقهمندان به خاطرات اهل هنر و خاصه موسیقی است. مهندس خرم در این اثر ماندگار خویش، که به سعی علی وکیلی و توسط انتشارات بدرقه جاویدان سال 1389 در 764 صفحه تقدیم هنردوستان گردیده، به شکلی آزادانه و بدون سانسور از تمامی هنرمندان زن و مردی که با تلاشهای همه جانبهٔ خود در دورهای، جوابگوی احساسات جامعه بودهاند و با او همکاری داشتند، یاد کرده
است. این کتاب شامل: فصل اول زندگی هنری همایون خرم. فصل دوم ابوالحسن صبا فصل سوم ترانهسرایانی که با همایون خرم همکاری مشترک داشتهاند فصل چهارم خوانندگان آثار همایون خرم. نیز فهرست آهنگهای باکلام و نواختههای منتشر شدهٔ همایون خرم در پیوستی جداگانه آورده شده است.
*گنجینهٔ فرهنگ عامهٔ مردم حاوی اسناد اصیل و معتبر فولکلور ایران است، و از شمار کتابهایی که برای تفنن و سرگرمی منتشر میشود خارج است، همین امر سبب شده است تا از هر قصه چندین روایت آن هم نه از یک مکان و فرهنگ خاص، بلکه از فرهنگهای مختلف، ذکر گردد.
*کتاب «عروسک سنگ صبور (گنجینه فرهنگ مردم قصههای ایرانی)» شامل: 27 قصه، 70 روایت و 11 خلاصه است. مضمون و مایهٔ قصههای دلکشی که در این مجلد میخوانید، همگی از زندگی مردم عادی نقش گرفته و از اندیشههای گوناگون قشرهای مختلف توده تأثیر پذیرفته و مسائلی که ذهن آدمی را به خود مشغول میدارد، در صحنههای گوناگون این قصهها مطرح شده است. به تعبیری دیگر این افسانهها تصویرهای روشنی از حوادث زندگی مردم ماست. و به همین سبب برای تحقیقات علمی از معتبرترین منابع دسته اول محسوب میشود. این اثر ارزشمند را سید ابوالقاسم انجوی شیرازی (1300-1372) با پژوهش سید احمد وکیلیان توسط انتشارات امیرکبیر سال 1394 در 424 صفحه تقدیم علاقهمندان فرهنگ عامه کرده است.
*کتابی برای دوستداران رمانهای ایرانی که برگرفته از تجربیات، خاطرات و مشاهدات واقعی زندگی است:
مهربان شاگرد ممتاز مدرسه و پسر آقای اسفندیاری دوست هستند، اما پس از گذشت مدت زمانی مرگ پدر مهربان سبب میشود که او کار آرایشگری پدر را برای گذران زندگی ادامه دهد. تا اینکه یکی از مشهورترین آرایشگرهای شهر میشود. دوستش که با شرکت در کنکور پزشک شده است. بعد از گذشت سالها مهربان را میبیند و اورا برای آرایش موهای پدرش به خانه میبرد، پدر اسفندیاری راجع به زندگیاش از او پرسوجو میکند و دخترش شوکتالسادات را که مهربان نیز با یک نگاه عاشق او شده است به عقدش در میآورد. اما بخت زندگی با آنها یار نیست!
«سرنوشت بچه شمرون» نوشتهٔ سید محمود گلاب درهای را نشر خجسته سال 1387 در 208 صفحه روانهٔ بازار کرده است.
*کتابی کوچک برای دختر و پسرهایی که میخواهند از فعالیت ذهنی چیزی بدانند. «گفتوگو با دخترم دربارهٔ فلسفه» از روژهپل دروا است که با ماری دختر شانزده سالهاش صورت میگیرد. و به ترجمهٔ مهدی ضرغامیان از نشر آفرینگان سال 1389 در 96 صفحه روانه بازار شده است.
فلسفه کلمهایست که قالبً آدم را میترساند. با شنیدن این کلمه مسئلههای خیلی پیچیده، واژههای رمزآمیز و کتابهایی به ذهن آدم خطور میکند که گویی حتی عنوانشان هم فهمیدنی نیست. انگار دنیایی سوای دنیای آدمها، شاید هم مال فرازمینیهاست. خلاصه هرچه هست مال مردم نیست!
اما این فکر اشتباه است. همهٔ آدمها مخصوصاً بچهها و نوجوانان به دانستن معنای زندگی، مرگ، عدالت، آزادی و بعضی مسائل اساسی دیگر نیازمندند. هرکس به نحوی به اینجور چیزها فکر میکند، دلیل میآورد و فکر خودرا جمعوجور میکند. اصولاً شروع فلسفه همین است. فقط پرسش و توانایی فکر کردن لازم دارد. فلسفه نه چماقی سفت و سخت است و نه امری طبیعی و غیر ارادی. بلکه مانند موسیقی، ورزش و ریاضی است. بنابراین میتوان در سطوح مختلف به سراغ آن رفت. هدف کتاب فراهم آوردن نگرشی درست و قابل فهم دربارهٔ فلسفه با همهٔ یگانگیها و گوناگونیهایش است.