اعظم طیرانی
پانزدهم اکتبر مصادف با بیست و سوم مهرماه روز جهانی نابینایان یا روز قانون ایمنی عصای سفید نام‌گذاری شده است.
امروز گرچه عصای سفید تبدیل به پرچم استقلال و عدالت اجتماعی نابینایان شده است تا شاید بتواند فرصت خوبی برای بیان و مطالبه حقوق اجتماعی این قشر باشد؛ اما به اعتقاد نابینایان این حقوق هنوز به بهانه‌های مختلف احقاق نشده است.
قائم مقام انجمن نابینایان ایران در گفت‌وگو با ما از دغدغه‌ها و مطالبات جامعه نابینایان کشور می‌گوید. از امیدهایی که با وجود همه مشکلات همچنان زنده است و از توانمندی‌های منحصر به فرد نابینایان که آدمی را در شگفتی فرو می‌برد اما مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
فرهنگ‌سازی نکرده‌ایم
منصور شادکام نابینایی را معلولیتی می‌داند که بخش عمده آن به دلیل فقر فرهنگی و نبود اطلاع‌رسانی اتفاق می‌افتد، معلولیتی که می‌توان با یک مشاوره ژنتیک پیش از ازدواج و یا غربالگری بینایی در دوران کودکی و همچنین درمان به موقع برخی از بیماری‌ها از آن پیشگیری کرد.
وی ادامه می‌دهد: در کشور ما افراد نابینا در هر مرحله از زندگی که بینایی خود را از دست می‌دهند، با جامعه‌ای مواجه هستند که امکانات آن متناسب با شرایط آن‌ها نیست و همواره با مشکلات مختلف مواجه‌اند در حالی که بسیاری از این مشکلات با فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی قابل حل است. برای مثال وقتی فروشگاهی شرایط تردد آسان نابینایان را فراهم کند نه تنها بخشی از مشکلات نابینایان را برطرف ساخته؛ بلکه به وظیفه اجتماعی خود در قبال افراد جامعه نیز عمل کرده است. اما متأسفانه جامعه و مسئولان به مسئولیت اجتماعی خود در برابر معلولان عمل نکرده‌اند و ما در خصوص این مهم که معلولان هم عضوی از جامعه هستند و باید حقوق آن‌ها محترم شمرده شود فرهنگ‌سازی نکرده‌ایم. به طوری که نه جامعه و نه خانواده نحوه برخورد با معلولان را نمی‌دانند و در بهترین حالت ممکن به آن‌ها ترحم می‌کنند. در حالی که معلولان به ویژه نابینایان از توانمندی‌های بی‌شماری برخوردارند که اگر جامعه نسبت به آن‌ها شناخت داشته باشد آن‌ها نیز در حد سایر افراد جامعه برای کشور مفید و کارآمد خواهند بود. واقعیت این است که خانواده‌ها نقش مؤثری در موفقیت و استقلال نابینایان دارند به طوری که امروز افراد نابینای مطلقی را سراغ داریم که به کمک خانواده توانمند شده و تابلو فرش ابریشمی می‌بافند، تعمیرکار ماشین تایپ بریل هستند، گل و گیاه زینتی پرورش می‌دهند، زعفران کاری دارند، موسیقیدان، سفالگر، قاری قرآن، نویسنده و یا استاد دانشگاه هستند، اما افراد نابینایی هم هستند که به دلیل فقر فرهنگی خانواده منزوی شده و علاوه بر نابینایی دچار بیماری‌های روحی متعددی نیز شده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: اگر بخواهیم عدالت واقعی را در جامعه برقرار کنیم باید مسئولان به وظیفه و مسئولیت اجتماعی خود در قبال تک‌تک افراد جامعه به ویژه معلولان عمل کنند که این مهم نیازمند فرهنگ‌سازی و مطالبه‌گری از سوی رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی است.
وی یادآور می‌شود: خانواده و جامعه نقش مهمی در توانمندسازی و استقلال نابینایان دارند به طوری که نابینایان با وجود همه کمبودهایی که در زمینه کتاب‌های درسی داشته‌اند بیشترین قشر تحصیلکرده در جامعه معلولان هستند. با این حال قابل کتمان نیست که در کشور ما عدالت آموزشی و فرصت برابر آموزشی برای معلولان فراهم نیست و بیشتر نابینایانی که در مناطق روستایی و خانواده‌های کم‌درآمد زندگی می‌کنند از درد بی‌سوادی نیز در رنج هستند.
جامعه به توانمندی‌های افراد معلول اعتماد کند
شادکام با تأکید بر اهمیت حرفه‌آموزی نابینایان می‌افزاید: یکی از اقدام‌های مهمی که باید مسئولان سازمان فنی و حرفه‌ای انجام دهند، شناخت فرصت‌های شغلی است که به چه مشاغلی نیاز داریم و هر شغل مناسب چه افرادی است که اگر این مهم تحقق یابد نه تنها آمار دانش‌آموختگان بیکار دانشگاه‌ها کاهش می‌یابد بلکه از ظرفیت نابینایان هم می‌توانیم در مشاغل مختلف از جمله سفالگری، صنایع دستی، تدریس، مشاوره و معلمی استفاده کنیم. ما در حوزه اشتغال معلولان به ویژه نابینایان مشکل فرهنگ‌سازی داریم و تا زمانی که جامعه به توانمندی‌های افراد معلول اعتماد نکند مشکل اشتغال این افراد حل نمی‌شود.
وی با گلایه از عملکرد سازمان‌های متولی حوزه معلولان ادامه می‌دهد: سازمان بهزیستی با پرداخت مستمری به معلولان به ویژه نابینایان کار خود را تمام شده می‌داند، در حالی که نه تنها در زمینه فرهنگ‌سازی بلکه در حوزه اشتغال و هدایت تحصیلی نابینایان ناکارآمد عمل کرده است. به عنوان نمونه شهریه دانشگاه افراد معلول را پرداخت می‌کند اما توجهی به هدایت تحصیلی آن‌ها ندارد که در چه رشته‌هایی برای این افراد امکان اشتغال فراهم است و چه رشته‌هایی بازار کار ندارد.
به گفته وی زمینه اشتغال برای نابینایان فراهم است و سازمان بهزیستی می‌تواند با هماهنگی نهادها و سازمان‌های مختلف مشکل بیکاری آن‌ها را برطرف کند. به عنوان نمونه تهران بیش از هزار میدان تره‌بار محلی با بیش از ۲۰ غرفه در هر میدان دارد که اگر در هر میدان یک غرفه به نابینایان داده شود تا با کمک خانواده خود مشغول به کار شوند و یا در مترو مکان‌هایی را برای فروشندگی نابینایان اختصاص دهند، کرامت انسانی آن‌ها حفظ می‌شود و ارزش آن از پرداخت مستمری بیشتر است.
وی با اشاره به قانون جامع حمایت از معلولان اظهار می‌دارد: اگر قانون جامع حمایت از معلولان که برای ۱۰ درصد جمعیت کشور تصویب شده، درست اجرا شود علاوه بر مشکلات ۱۰ درصد جمعیت، مشکلات خانواده‌های آن‌ها نیز رفع خواهد شد اما متأسفانه به دلایل مختلف این قانون آن گونه که باید اجرا نمی‌شود و مشکلات جامعه معلولان از جمله نابینایان همچنان باقی است.
منو
منو
آخرین دیدگاه ها