مجتبی خادمی: مترجم و بنیان‌گذار اولین سایت فارسی ویژه نابینایان
مایکل ای. کاس[1]، دکترای پزشکی، سرپرست مطالعه ملی درمان فشار بالای چشم بود که مشخص می‌کرد آیا کاهش فشار چشم بیماران، بر جلوگیری از کم شدن بینایی در اثر آب‌سیاه تأثیر دارد یا خیر. کاس و همکارش مائو گوردون[2]، در مقطع دکترا، اخیراً مطالعات ثانویه‌ای را 20 سال پس از شروع مطالعه اولیه، بر روی بیماران انجام دادند و دریافتند همه بیماران با فشار چشم بالا، برای جلوگیری از کاهش بینایی در اثر آب‌سیاه، به درمان فشار چشم نیاز ندارند. جا دارد از همکاری دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن قدردانی گردد.
با گذشت بیش از 20 سال از آغاز یک آزمایش بالینی برجسته، بررسی‌ها و تجزیه و تحلیل‌های ثانویه نشان داد که همه بیماران با فشار چشم بالا، برای جلوگیری از کاهش بینایی در اثر آب‌سیاه، به درمان فشار چشم نیاز ندارند.
هنگام آغاز این مطالعه، در سراسر جهان این باور پذیرفته شده بود که برای پایین آوردن فشار چشم، باید به تمام بیماران با فشار چشم بالا دارو داده شود. مطالعه درمان فشار بالای چشم[3] (با بودجه مؤسسه ملی چشم[4] انستیتوهای بهداشت ملی[5] و به سرپرستی محققان دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن[6] در سنت لوئیس[7]) بیش از 1600 بیمار را در کشور به این طرح وارد کرد که به دلیل فشار چشم بالا، در معرض خطر متوسط تا زیاد آب‌سیاه بودند. هدف این مطالعه، بررسی میزان موفقیت دارو در حفظ بینایی بود.
نیمی از بیماران به‌طور تصادفی برای دریافت درمان روزانه با قطره چشم برای کاهش فشار داخل چشم انتخاب شدند و نیمی دیگر بدون این‌که درمانی دریافت کنند، بررسی شدند. پس از هفت سال، که درمان بسیار مؤثر نشان داده شد، بیماران هر دو گروه تحت درمان با قطره فشار چشم قرار گرفتند. در این آخرین مرحله از مطالعه، محققان ارزیابی کردند که پس از نتیجه‌گیری مطالعه اولیه، کدام بیماران به آب‌سیاه مبتلا می‌شوند.
همان‌طور که در تاریخ 15 آوریل به صورت آنلاین در نشریه پزشکی جاما[8] گزارش شد، محققان دریافتند که حدود 25 درصد از شرکت‌کنندگان در مطالعه، دچار کاهش بینایی ناشی از آب‌سیاه در حداقل یک چشم خود شدند، که این میزان کم‌تر از آن‌چه انتظار می‌رفت بود. تفکر معمول این بود که احتمالاً اکثر بیماران با فشار چشم بالا باید تحت درمان قرار گیرند.
مایکل ای. کاس، دکترای پزشکی، استاد چشم‌پزشکی و علوم دیداری برنارد بکر[9] گفت: «اما درمان فشار چشم بالا می‌تواند گران و ناخوشایند باشد، بنابراین ما می‌خواستیم مشخص کنیم که آیا الزامی وجود دارد که همه افراد با فشار چشم بالا تحت درمان قرار بگیرند»؟ «با توجه به این‌که پس از این همه سال، تنها 25 درصد از افراد در مطالعه دچار کاهش بینایی در یک چشم یا هر دو چشم شده‌اند، اکنون می‌دانیم که همه این بیماران نیازی به درمان ندارند».
آب‌سیاه یکی از مهم‌ترین دلایل نابینایی در ایالات متحده و علت شماره یک نابینایی در سیاه‌پوستان آمریکایی است. در ایالات متحده، فشار چشم بالا در 4 تا 7 درصد از افراد بالای 40 سال بروز می‌کند، و نظر متعارف تا قبل از این مطالعه، تجویز قطره‌های فشار چشم بوده است. اما هزینه این داروها صدها دلار در سال است؛ ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی ایجاد کنند. و مصرف قطره به صورت روزانه برای بسیاری از افراد، به ویژه افراد مسن، کاری مشقت‌بار است.
مایعات در چشم به‌طور منظم به داخل و خارج جریان دارد. هنگامی که مایع خیلی آهسته تخلیه می‌شود، نتیجتاً فشار چشم بالا می‌رود.
در مرحله اولیه مطالعه، میزان ابتلا به آب‌سیاه در افرادی که تحت درمان قرار گرفتند به‌طور قابل توجهی کاهش یافت.
کاس، در مقام سرپرست ملی تحقیق، اظهار داشت: «ما نشان دادیم که درمان پیشگیرانه به وضوح مؤثر است زیرا بعد از پنج تا هفت سال، بروز آب‌سیاه را 50 تا 60 درصد کاهش می‌دهد». «اما حتی با این کاهش قابل توجه، تعداد کل افرادی که به آب‌سیاه مبتلا شده‌اند نسبتاً کم است. ما نشان داده بودیم که درمان مؤثر است و نشان دادیم که همه افراد با فشار چشم بالا نیازی به درمان ندارند».
تجزیه و تحلیل ثانویه، به دنبال کشف الگوها و عوامل خطر برای شناسایی بیمارانیست که به درمان فشار چشم نیاز دارند و شناسایی آن‌هاییست که شاید صرفاً لازم باشد تحت نظر قرار گیرند. 46 درصد از شرکت‌کنندگان در این مطالعه، علائم آب‌سیاه را در یک یا هر دو چشم خود داشتند، اما تنها 25 درصد از آن‌ها هنگام بررسی 20 سال پس از شروع مطالعه، دچار افت بینایی شده بودند.
مائو گوردون، تحصیل کرده در مقطع پی‌ایچ‌دی و استاد دانشگاه در جان اف. هاردستی[10]، دکترای پزشکی، گروه چشم پزشکی و علوم دیداری و در بخش آمار زیستی، که سرپرستی تجزیه و تحلیل داده‌ها را برای این مطالعه ملی بر عهده داشت گفت: «یکی از نقاط قوت مطالعه ما این بود که تقریباً یک چهارم بیمارانی که در حال بررسی آن‌ها بودیم، سیاه‌پوستان بودند، گروهی که بیش از سایرین در معرض از بین رفتن بینایی ناشی از آب‌سیاه قرار دارند». «ما دریافتیم که در طول مطالعه، بیش از نیمی از بیماران آفریقایی آمریکایی علائمی از بیماری را تجربه کرده‌اند. با این حال، افراد سیاه‌پوست زمانی که برای همان سطح خطر مطابقت داده شدند، نتایج مشابهی با افراد گروه‌های دیگر داشتند».
در اوایل مطالعه، محققان پنج عاملی را شناسایی کردند که پیشبینی می‌کرد کدام یک از بیماران، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آب‌سیاه هستند. این عوامل، که به واسطه تجزیه و تحلیل ثانویه به تأیید رسیده‌اند، برای تصمیم‌گیری در مورد تعداد دفعات نیاز به معاینه بیماران و این‌که آیا ممکن است درمان پیشگیرانه به درد این گروه بخورد، مفید بودند.
این عوامل عبارتند از: سن بیمار؛ سطح فشار داخل چشم؛ ضخامت قرنیه؛ یک مقیاس در خصوص شکل سر عصب بینایی؛ و مقیاس دیگری که از آزمون‌های استاندارد میدان دید به دست آمده است.
کاس گفت وقتی عوامل کمّی می‌شوند، واضح است که بسیاری از بیماران با فشار بالای چشم می‌توانند به‌طور منظم تحت‌نظر قرار گیرند، کنترل شوند، و ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند. او در ادامه افزود این مطالعه طولانی‌مدت نشان می‌دهد بیماران و پزشکان آن‌ها می‌توانند باهم تصمیم بگیرند که آیا و چگونه درمان فشار چشم را آغاز کنند. مطالعه فوق‌الذکر همچنین مشخص کرد یافتن مناسب‌ترین دوره برای درمان همه افراد با فشار بالای داخل چشم، یکسان نیست. وی اظهار کرد «فشار بالای چشم باید موجب آغاز گفتگو میان پزشکان و بیماران گردد تا به بهترین روش منجر شود».
این مطالعه همچنین نشان داد خطرات مرتبط با به تأخیر انداختن شروع درمان دارویی، نسبتاً کم است. افرادی که به‌طور تصادفی در مرحله اولیه مطالعه بدون تجویز دارو مورد بررسی قرار گرفتند، پیش از این‌که بعداً به قطره‌های کاهش فشار روی بیاورند، نسبت به کسانی که از شروع مطالعه از قطره‌های کاهش فشار چشم استفاده می‌کردند، بعد از 20 سال فقط به میزان اندکی با خطر بیشتری برای از دست دادن بینایی مواجه بودند.
کاس گفت: «ما می‌توانیم درمان فشار چشم را تا زمان تشخیص آسیب اولیه به تأخیر بیندازیم، و به نظر نمی‌رسد این کار بر نتایج طولانی‌مدت تأثیر منفی بگذارد».
[1] Michael A. Kass
[2] Mao O. Gordon
[3] Ocular Hypertension Treatment Study
[4] National Eye Institute
[5] National Institutes of Health (NIH)
[6] Washington University School of Medicine
[7] St. Louis
[8] JAMA
[9] Bernard Becker
[10] John F. Hardesty
