مجتبی خادمی مترجم و بنیان گذار اولین وبسایت فارسی زبان ویژه آسیب دیدگان بینایی
نکاتی در خصوص عصای سفید از یک وبلاگنویس: چند تکنیک برای هایکینگ[1] یا پیادهروی ملایم در طبیعت
مجتبی خادمی: مترجم و بنیان گذار اولین وبسایت فارسی زبان ویژه آسیبدیدگان بینایی
ضمن درود به خوانندگان ستون سلامت و پزشکی به نظرم با توجه به اینکه نابینایان اکثرا حتی در دورانی که قوانین قرنطینهای حاکم نبود باز هم ترجیح میدادند در خانه بمانند، سردبیر تصمیم گرفت در آخرین ستون سلامت و پزشکی در آخرین ماه از اولین سال انتشار ماهنامه نسل مانا پیادهروی در طبیعت را مورد توجه شما قرار دهد. پس برویم تا با تجربیات یک فرد نابینا که گویا ضمن سرپرستی مرکز آموزشی کمیسیون نابینایان نبراسکا[2] تا حدودی آفرودباز و طبیعتگرد هم هست آشنا شویم و بزنیم به قلب جاده:
در این مطلب که در فصول گرم بیشتر به کار میآید، توصیهها و نکاتی در خصوص نوع عصای سفید، تکنیکها و ابزارهایی که یک فرد نابینا میتواند بهطور مؤثر هنگام پیادهروی تفریحی از آنها استفاده کند را گنجاندهام.
در مکانهایی که مردم در سطح مبتدی یا تفریحی پیادهروی میکنند، اغلب مسیری از قبل شکل گرفته است. به دلیل حجم سنگینپیادهرویهای قبلی در طول زمان، معمولاً مسیر به خوبی کوبیده شده و به راحتی قابل تشخیص است. چه در زمینهای پوشیده از علف و بوتههای وحشی، دشتستان یا خاشاکزارها پیادهروی کنید و چه در امتداد صخرهای در کوه، این قضیه صادق است. مسیر پیادهروی از طریق پوشش گیاهی یا خاک سست کنار مسیر قابل شناسایی است. این نکته را زمانهایی که از خود میپرسید آیا میتوانید پا به پای سایرین در طول مسیر ادامه دهید یا نه، به خاطر داشته باشید.
پیشنهاد میکنم هنگام پیادهروی از یک عصای یکتکه سفید بلند استفاده کنید. خوب است همیشه یک عصای تاشو به عنوان عصای یدکی با خود داشته باشید. اما استفاده از عصای تلسکپی را برای پیادهروی توصیه نمیکنم. عصای یکتکه سفید بلند هنگام تشخیص مسیر مقابلتان، ادراکات حسی شما را افزایش میدهد. همچنین در مقایسه با عصاهای تاشو و تلسکپی گزینه محکمتری به حساب میآید. عصای یکتکه هنگام کاوش کردن زمین مقابلتان در مواقع ضروری دوام بیشتری از خود نشان خواهد داد. به خاطر داشته باشید، عصای سفید قرار نیست وسیلهای باشد که بتواند وزن شما را تحمل کند. نباید برای حفظ تعادل و تکیه دادن روی آن حساب کنید. عصای یکتکه سفید بلند حتی زمانی که در حال پیادهروی در یک مسیر ویژه پیادهروی هستید، هنگامی کارش را درست انجام میدهد که به درستی از آن استفاده شود.
تکنیکهای پیادهروی در امتداد یا در خود مسیر پیادهروی با عصای یکتکه سفید بلند در مقایسه با قدم زدن در یک خیابان فرق دارند. اسم این تکنیکها را تکنیکهای طبیعتگردی یا «آفرودی[3]» خودم میگذارم.
با نحوه گرفتن مداد در دست شروع کنید. در این حالت عصا را از بیست تا سی سانتیمتر پایینتر از سر آن در دست میگیرید. عصا طوری در دست شما قرار میگیرد که انگار یک مداد بزرگ را گرفتهاید و آمادهاید تا اسمتان را در خاک بنویسید. حواستان باشد در این حالت نسبت به حالت معمول عصا را نزدیکتر به بدن خود و با زاویهای بستهتر نگه دارید. توجه کنید که کماکان به چپ و راست کردن عصا بهطور هلالی اندکی بیشتر از عرض بدن خود ادامه میدهید. اما همینطور که عصا را بهطور هلالی به چپ و راست حرکت میدهید، سطح زمین مقابلتان را کاوش میکنید. کاوش کردن زمین چیزی شبیه به ضربه زدن است. مثلا وقتی زمین را کاوش میکنم، در حالی که عصایم را هلالیوار از راست به چپ حرکت میدهم، پنج تا شش ضربه به مسیری که مقابلم قرار دارد میزنم. بعد که عصایم را هلالیوار از چپ به راست حرکت میدهم، دوباره پنج تا شش ضربه دیگر میزنم. این کار به من اجازه میدهد عصا را از سطح مسیر مقابلم کمی بالا بگیرم اما مدام چک کنم تا مطمئن شوم در مسیر مقابلم پستی یا بلندیهای غیرمنتظره وجود نداشته باشند. همچنین مکررا به اندازهای روی زمین ضربه میزنم که بفهمم لبههای مسیر چهقدر با من فاصله دارند و بدانم مسیر در کجا میپیچد یا جنسش عوض میشود.
در ضمن توصیه میکنم استفاده از یک قطبنما را هم مدنظر داشته باشید. اگر بتوانید یک قطبنمای بریل پیدا کنید، خیلی خوب میشود؛ اما تولیدشان متوقف شده است. اگر منطقهای که در آن طبیعتپیمایی میکنید تحت پوشش دکلهای موبایلی مخابرات باشد، میتوانید از قطبنمایی که در گوشیهای اپل و سایر گوشیهای هوشمند وجود دارد استفاده کنید.
قطبنما برای مشخص کردن جهت به درد میخورد. فایدهاش این است که میتوانید هر از گاهی جهتی که به سمت آن حرکت میکنید را راستیآزمایی نمایید. بعضی از مسیرهای ویژه پیادهروی به شکلی هستند که یک دایره بزرگ را دور میزنند و به نقطه شروع برمیگردند. بعضی از این مسیرها طوری هستند که بعد از رسیدن به نقطه پایان، باید دو برابر راهی که آمدهاید را برگردید. دانستن این موضوع قبل از شروع مسیر مفید است؛ یعنی هنگام استفاده از قطبنما میتوانید جهت حرکت خود را در نقاط ایستگاهی مختلف راستیآزمایی کنید. برخی از مسیرها در امتداد خود نشانگرهایی دارند که به پیمایشگران نشان میدهند چهقدر از مسیر را طی کردهاند. اشکالی ندارد که شما نقاط ایستگاهی خود مانند یک پل یا بخشی از مسیر که به شکل حرف «وای[4]» انگلیسی یا چندشاخه است را برای خودتان مشخص کنید. از قطبنمای خود در نقاط مختلف قابل تشخیص برای راستیآزمایی جهتی که به آن سمت در حرکتید، استفاده کنید. این کار همچنین باعث میشود زمانی که به نقطه شروع برمیگردید بفهمید در کدام جهت باید حرکت کنید.
حواستان به نشانههای محیطی باشد. عبور از روی یک پل یا نهر آب دو نمونه از نشانههای محیطی هستند. موقعیت خورشید هم میتواند به عنوان یک نشانه محیطی در نظر گرفته شود. نشانههای محیطی قطعاتی از اطلاعات درون محیط شما هستند که میتوانند به منظور راستیآزمایی موقعیت مکانی که در آن قرار دارید یا جهتی که به سمت آن حرکت میکنید، استفاده شوند. بعضی از مسیرهای ویژه پیادهروی دارای مناطقی هستند که نور خورشید به آنها نمیتابد. این مناطق اغلب مستعد شکلگیری بخشهایی گلآلود در طول مسیر هستند. این بخشهای گلآلود نشانههای محیطی میباشند که باید به خاطر سپرده شوند. این قضیه در خصوص بخشهای سنگی یا ماسهای مسیر هم صادق است. تشخیص این تغییرات در جنس مسیر به همراه تشخیص جهت اصلی جغرافیایی که به سمت آن در حرکتید با قطبنما، به شما کمک میکند، بخشهایی از مسیر که برای برگشتن به نقطه شروع نیاز است را به خاطر بیاورید. توجه به جهت خورشید هم برای منحرف نشدن از جهت حرکتتان راه بسیار مؤثریست؛ اما در نظر داشته باشید جهت خورشید همزمان با پیچ خوردن مسیر یا طولانیتر شدن روز تغییر میکند. تشخیص نشانههای صوتی هنگام پیادهروی در طبیعت سخت است. با این حال برخی از مواقع ممکن است در طول مسیر آنقدر به یک آبشار، نهر یا بزرگراه نزدیک بشوید که صدای آن را بشنوید. تا جایی که میتوانید این نشانههای صوتی را به ذهن بسپارید. این نشانههای محیطی صوتی هم میتوانند برای راستیآزمایی موقعیت مکانی و جهت حرکت سودمند باشند.
مهم است هنگام آماده شدن برای یک طبیعتپیمایی ماجراجویانه میزان ناهمواری مسیر هم در نظر گرفته شود. این کار به شما کمک میکند پوشش مناسبی انتخاب کنید. ممکن است برخی از مسیرهای ویژه پیادهروی مستلزم شلوار و چکمههای سنگین مخصوص این کار باشند، در حالی که در مسیرهای دیگر بتوانید با شلوارک و دمپاییهای راحتی حرکت کنید. همیشه با توجه به مدتزمانی که قرار است بیرون از خانه بگذرانید، غذاهای لقمهای به اندازه کافی با خود ببرید و آب را فراموش نکنید.
در همین کولهپشتی که غذا و آب گذاشتهاید، کرم ضدآفتاب هم بگذارید. کولهپشتیتان باید آنقدر راحت باشد که دستوپایتان را نبندد اما بدون حرکت به این طرف و آن طرف به راحتی به پشت شما بچسبد.
امیدوارم در این مطلب به تعدادی از سوالات مهمی که در خصوص طبیعتپیمایی نابینایان مطرح است جواب داده باشم. طبیعتپیمایی یکی از فعالیتهای فضای باز است که به عنوان یک فعالیت ورزشی یا تفریحی انجام میشود؛ اما باز هم تأکید میکنم باید مدام حواستان به آنچه در اطرافتان قرار دارد جمع باشد و از ابزارهای مناسب استفاده کنید.
امیدوارم از این مطلب لذت برده باشید و رویکردتان تا آن حد تغییر کرده باشد که همین آخر پاییزی هم برای یک طبیعتپیمایی نیمهجانانه ترغیب شده باشید. در پایان با توجه به اینکه مشغلههایم اجازه نمیدهند ماههای پیش رو در خدمتتان باشم، از شما خداحافظی میکنم و درخواست دارم کاستیهایی که در ارائه محتوا به شما داشتم را بر من ببخشید.
در پناه یزدان پاک
[1] hiking
[2] Training Center Supervisor at the Nebraska Commission for the Blind and Visually Impaired
[3] off road
[4] Y