امید هاشمی: فعال رسانه‌ای
چیزی به نهایی کردن این شماره از پیشخوان نمانده بود و همه چیز را جمع و جور کرده بودیم که به ناگاه انتشار ویدئویی از رفیق قدیمی کِنتاکی‌نشینمان جناب «سام سیوی» [1]در کانال یوتوبی‌اش «زندگیِ نابینایی»،[2] مارا واداشت تا دست به تغییراتی در پیشخوان بزنیم که بتوانیم جایی را برای توضیح آنچه سامی جان منتشر کرده باز کنیم. اهمیت محتوای این ویدئو تا به آنجا بود که تصمیم گرفتیم بر صدر این مرقومه ناقابل بنشانیمش. سام، یوتوبر کم‌بینایی که در شماره‌های اولیه پیشخوان با او آشنا شده بودیم، این بار ویدئوی جالبی درست کرده و در آن یک کارافزار اندرویدیِ بسیار کارآمد را معرفی کرده که فعلاً در قالب نسخه بِتا عرضه شده و قرار است به زودی به شکل نسخه نهایی در اختیار کاربران قرار گیرد. کار‌افزاری که بر‌خلاف معمول، این بار اول برای سیستم عامل اندروید منتشر شده و یک بار هم که شده ما می‌توانیم به آیفون به دست‌ها دلداری بدهیم که «گر صبر کنی» و خلاصه از این قبیل حرف‌ها.
کار‌افزاری که سام درباره‌اش ویدئو تولید کرده «آدیبِل ویژِن» [3]نام دارد. این برنامه از ابزار‌هایی نظیر هوش مصنوعی و نویسه‌خوان نوری بهره برده تا خلأ بینایی را در برخی موقعیت‌ها برای ما جبران کند. سام توضیح می‌دهد که برنامه شامل چند سربرگ است و در هر کدام از سربرگ‌ها خدمات خاصی در اختیار کاربر نابینا قرار می‌گیرد. مثلاً در یکی از سربرگ‌ها وظیفه تشخیص تاریخ انقضای مواد خوراکی یا آرایشی و بهداشتی به عهده نرم‌افزار گذاشته شده. البته این قابلیت فعلاً در مرحله آزمون و خطا است و طراحان برنامه تأکید می‌کنند حتماً لازم است بعد از شناسایی تاریخ انقضا توسط نرم‌افزار، فعلاً نتیجه با یک بینا هم بازبینی شود. خواندن متونی که در لحظه مقابل دوربین قرار می‌گیرد هم که دیگر قابلیت خیلی ویژه‌ای به حساب نمی‌آید و این کارافزار هم در سربرگ دیگری به سادگی از عهده‌اش بر‌می‌آید. هوش مصنوعی، در سربرگ دیگری به کار آمده و اپلیکیشن قادر است تشخیص دهد که آیا فرد یا افرادی که اطرافتان هستند، ماسک به صورت دارند یا نه. همچنین در همین سربرگ می‌توانید از آدیبل بخواهید مسیر عبور شما را تا چند متر جلوتر رصد کند و وجود ازدحام جمعیت را به شما اطلاع دهد. این قبیل امکانات را هم صدقه سر کرونا داریم. الساعه که معلوم نیست تا چه زمان قرار است سفره‌دارِ این ویروس باشیم، امکاناتی از این دست می‌تواند در حفظ سلامتی کمک‌حالمان باشد.
پیدا کردن یک نوشته خاص در محیط اطراف، دیگر وظیفه‌ای است که خداوندگارانِ آدیبِل بر دوش این کارافزار گذاشته‌اند. شرایطی را در نظر بگیرید که در یک ایستگاه مترو، از قطار پیاده شده‌اید و محل دقیق خروج را پیدا نمی‌کنید. کافی است وارد آدیبل شوید، سربرگ پیدا کردن نوشته را انتخاب کنید و یک بار روی صفحه بزنید تا میکروفون گوشی فعال شود و بعد کلمه «خروج» را خطاب به گوشی بلند بگویید. به محض دریافت فرمان صوتی، دوربین گوشی شروع به گشتن می‌کند. البته قطعاً لازم است دوربین را در تمامی جهات بگردانید تا بتواند همه محیط اطراف را اسکن کند. آدیبِل، به محض یافتن کلمه «خروج» بر روی یک تابلو، با صدای زنگ به شما هشدار می‌دهد. شما هم که جهت حدودی تابلو خروج را متوجه شده‌اید، به سمتش راه می‌افتید. هرچه به تابلو نزدیک‌تر شوید، صدای هشدار صوتی سریع‌تر می‌شود و طبعاً هرچه دور‌تر بروید، زنگ‌ها با فاصله بیشتری به صدا در‌می‌آیند. به این ترتیب شما می‌توانید به راحتی یک نوشته را در محیط پیدا کنید. نمونه‌های صوتی نحوه کار این کارافزار را سام در کانالش قرار داده و ما هم در نسخه صوتی پیشخوان به اشتراک گذاشته‌ایم. البته خیلی امیدی به پشتیبانی این اپلیکیشن از زبان فارسی نیست اما به هر حال انگلیسی‌اش هم مصداق لنگه کفشی در بیابان را دارد و ممکن است بالاخره در جایی به کارمان بیاید. برنامه فعلاً رایگان است و هزینه‌اش را با تبلیغاتی که پایین صفحه نمایش می‌دهد تأمین می‌کند اما گفته شده کاربران برای رهایی از شر تبلیغات، بعد از انتشار نسخه اصلی می‌توانند سالی ده دلار بپردازند و نسخه کامل و بی‌تبلیغ را در اختیار بگیرند.
«چشم من باش» و تولد یک پادکست تازه
آنها که فعالیت‌های گروه «چشم من باش» [4]را پیگیری می‌کنند حتماً می‌دانند که این گروه افزون بر توسعه اپلیکیشن کارآمد و محبوبشان، با تولید نوشته‌ها و پادکست‌ها و ویدئو‌های مختلف هم سعی در آگاه‌تر کردن نابینایان دنیا دارند. دو پادکست پر‌طرفدار «چشم من باش» که به گفتگو با نابینایان موفق این سو و آن سوی دنیا می‌پردازد و «سیزده حرف» که موضوع با اهمیت دسترسی‌پذیری را بررسی می‌کند به خوبی در میان نابینایان انگلیسی زبان و انگلیسی‌دان جا باز کرده‌اند. حالا کوتاه زمانی است که این گروه با یک پادکست تازه با نابینایان همراه شده است. «میمِ من را تعریف کن»، [5] نام پادکست تازه این گروه خلاق است.
اگر وبگرد و به خصوص اینستا‌باز باشید حتماً با اصطلاح «میم» [6]آشنایی دارید. برای آنها که ممکن است ندانند، «میم» به آن دسته از عکس‌هایی گفته می‌شود که حاوی نوعی شوخی یا لطیفه و مطایبه است و به ناگاه در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شود. با توجه به همه‌گیر شدن این عکس‌ها در شبکه‌های اجتماعی، ممکن است شما هم بار‌ها به این نکته اندیشیده باشید که بی‌خبر بودن از جزئیات این عکس‌ها ممکن است موجد فاصله‌ای میان شما و اطرافیان بینایتان شود. گروه «چشم من باش» هم به خوبی این خلأ را درک کرده و در هر کدام از قسمت‌های این پادکست هفتگی، یک موضوع را انتخاب می‌کند و میم‌هایی را که مرتبط با آن موضوع در شبکه‌های اجتماعی به اصطلاح وایرال شده، برای شنوندگان توصیف می‌کنند. «ویل باتلر» [7]از کمپانی «چشم من باش» میزبان این پادکست است و و «کارولین دِروزیه» [8]از شرکت «اِسکْرایْبلی» وظیفه توضیح عکس‌ها را به عهده دارد. این شرکت از جمله فعال‌ترین و معتبر‌ترین شرکت‌ها در زمینه عرضه نرم‌افزار‌های ویژه تولید ویدئو و انیمیشن برای استفاده در شبکه‌های اجتماعی است و کارولین، مسؤولیت بخش دسترسی‌پذیری را در این شرکت به عهده دارد.
مواد لازم برای دانشمند شدن نابینایان
پیتر و نانسی، گردانندگان پادکست «آیْز آن ساکْسِس»،،از یک دانشمند نابینا میزبانی کرده‌اند. مهمان قسمت ۲۸ سال ۲۰۲۱ این پادکست، یک زن نابینا است که زندگی‌اش از جنبه‌های گوناگون درخشان و حائز اهمیت است. پروفسور «مونا سامر مینْکارا»، [9]که از پدر و مادری لبنانی در آمریکا به دنیا آمده، تحصیلاتش را در دو رشته مطالعات خاور میانه و مهندسی پزشکی به پایان رسانده است. او حالا به عنوان استادیار در گروه شیمی دانشگاه «نورث ایسترن»[10]مشغول به تدریس است. در حال حاضر اتفاقاً مشغول انجام تحقیقاتی است که سعی دارد با استفاده از شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای، الگو‌های مربوط به نحوه جذب دارو‌ها در ریه را شناسایی کند و به افزایش اثربخشی دارو‌ها کمک کند. کاملاً قابل تصور است که به خاطر تأثیر مخرب کروناویروس بر روی ریه، کاری که مینکارا مشغول آن است از چه درجه بالایی از اهمیت برخوردار است. خودش درباره این موضوع اینطور می‌گوید که هیچ‌گاه فکر نمی‌کرده روزی فرا برسد که مطالعه درباره ریه از چنین میزانی از اهمیت در میان عموم مردم برخوردار شود. حضور مینکارا البته فقط به خاطر این موفقیت‌ها نیست. او یک وبسایت و یک آزمایشگاه و حتی یک کانال یوتوبی را مدیریت می‌کند.
یکی از کار‌هایی که پیتر و نانسی را بر آن داشته از مینکارا دعوت کنند این است که او در وبسایتش بخشی را راه‌اندازی کرده به نام «دانشمند نابینا» و در این بخش سعی دارد تجربیاتش را در اختیار دیگر نابینایانی که قصد قدم گذاشتن در وادی علم و دانش دارند بگذارد. او در صفحه «دانشمند نابینا»، یک دایرة‌المعارف کوچک برای دانشمندان تازه‌کار نابینا ایجاد کرده است؛ به این ترتیب که زندگی کاری و علمی خودش را به عنوان یک الگو و مدل در نظر گرفته و تمامی ابزار‌هایی را که یک دانشمند نابینا برای مطالعه، پژوهش، نوشتن، تدریس، سخنرانی، برقراری ارتباط، مدل‌سازی، برنامه‌نویسی و حتی رفت و آمد و مواردی از این دست لازم دارد با جزئیات کامل فهرست کرده است. او تمامی این ابزار‌ها را در دو دسته کلی سخت‌افزار و نرم‌افزار طبقه‌بندی کرده است. آنها که به دنبال ورود به یک عرصه علمی ناشناخته بوده باشند حتماً می‌توانند ارزش کاری را که مینکارا انجام داده درک کنند. زندگیِ این دانشمند نابینا حالا چراغی شده که به ابعاد تاریک زندگی علمی نابینایان جوان، نور می‌تاباند و آنها را از سر‌گردانی می‌رهاند. مجال کوتاه نوشتن، فرصت پرداختن به جزئیات کار بزرگ مینکارا را نمی‌دهد. پس، صحبت درباره ابعاد شگفت‌انگیز کار او و سایر پروژه‌های موفقش را به دیگر مجالمان یعنی گفتگوی صوتی پیشخوان وا‌می‌گذاریم.
معلم، پدر و موزیسین: همه چیز درباره برایان پاور
پادکست هفتگی «بْلایْنْدَبیلیتیز»، یک دسته‌بندی مجزا برای موزیسین‌های نابینا اختصاص داده و هر از گاهی از یکی از آنها سراغی می‌گیرد. این بار به سراغ «برایان اسنومن پاورز» [11]رفته که بیش از ۳۲ سال است غرق دنیای موسیقی شده است. برایان را احتمالاً کسانی که کاربر حرفه‌ای نرم‌افزار‌های ویژه ضبط و ویرایش صدا باشند با اسکریپت‌هایی می‌شناسند که برای جاوز نوشته تا در نرم‌افزار «ساونْد فُرْج» درست کار کند. او نوازنده حرفه‌ای ساکسوفون است و با گروه‌های بی‌شماری هم همکاری داشته و به تازگی هم خودش یک گروه جَز تشکیل داده است. برایان در سال ۱۹۹۵ در کنسرواتواری در نیویورک دوره موسیقی جَز را گذرانده و علاوه بر آن توانسته مدارج معتبری هم در رشته مهندسی صدا به دست آورد. گواهی تسلط به پروتولز [12]هم دریافت کرده و در همه این حوزه‌ها هم مشغول به تدریس است. حق مطلب درباره برایان ادا نخواهد شد مگر با شنیدن یکی دو قطعه از نوازندگی‌های سِحر‌انگیز او. پس بهتر آن که ادامه قصه برایان و شنیدن صدای سازش را به وعده ملاقاتمان در نسخه صوتی پیشخوان وابِنَهیم.
[1] Sam Seavey
[2] The Blind life
[3] Audible Vision
[4] Be My Eyes
[5] Say My Meme
[6] Meme
[7] Will Butler
[8] Caroline Desrosiers
[9] Mona Samer Minkara
[10] North Eastern University
[11] Brian Snowman Powers
[12] از حرفه‌ای‌ترین نرم‌افزار‌های ضبط و آهنگسازی